Transformator formules en uitvoeringen
Schematische voorstelling 1 fase transformator

De verhouding tussen het aantal windingen van de primaire spoel en de secundaire spoel geeft de factor waarmee de spanning omhoog, dan wel omlaag wordt getransformeerd. Dit noemt men de ‘transformatieverhouding’.
Het vermogen primair en secundair is op de verliezen na gelijk.
Het vermogen bij het selecteren van transformatoren wordt altijd aangegeven in VA niet in W!
Als de verliezen voor het gemak even vergeten worden is Pprimair gelijk aan Psecundair.
Formules
Voor een transformator geldt de wet van behoud van energie.
Al het aan de primaire kant opgenomen vermogen moet ergens blijven.
Het grootste deel kan aan de secundaire kant weer afgenomen worden, ofwel
Een klein deel van de energie wordt in de transformator echter in warmte omgezet (gedissipeerd vermogen). Voor een ideale transformator, waar geen verliezen in optreden, geldt dus (met P = U * I)
De sterkte van het magnetische veld in de spoel is afhankelijk van het aantal windingen van die spoel en de sterkte van de elektrische stroom door die windingen. Heeft de primaire spoel n windingen en de secundaire m windingen, dan zullen de spanning U en stroom I aan in- en uitgang van de transformator zich verhouden als: en
De fractie m / n wordt ook wel de transformatieverhouding genoemd.
Uitvoeringen
- Driefasentransformator. Speciaal voor het omvormen van driefasenspanningen bedoeld.
- Veiligheidstransformator. Primaire en secundaire spoelen van de veiligheidstrafo’s zijn door een dubbele isolatielaag van elkaar gescheiden, om elektrocutiegevaar weg te nemen. Veiligheidstransformatoren worden gebruikt in vochtige vertrekken en besloten ruimten als voeding voor looplampen, elektrisch materieel bij medische toepassingen, scheepvaart, e.d.
- Scheidingstransformator. Net zoals bij de veiligheidstrafo zijn de primaire en secundaire spoelen hier met dubbele isolatie van elkaar gescheiden, maar de primaire spanning is gelijk aan de secundaire spanning (meestal 230 V). Scheidingstrafo’s worden gebruikt om elektrocutiegevaar te verminderen als de keuze voor een veiligheidstransformator niet gemaakt kan worden. De meeste laboratoriumtoestellen, zoals de oscilloscoop, hebben omwille van veiligheidsredenen een ingebouwde scheidingstrafo. Een scheerstopcontact bevat een scheidingstrafo, zodat het zonder gevaar in een badkamer aanwezig mag zijn.
- Verhuistransformator. Meestal voorzien van 230 V en 110 V aansluiting voor in- en uitgangen. Bedoeld om apparaten van het ene net op het andere aan te sluiten (bijvoorbeeld na een verhuizing naar een ander land of continent).
- Meettransformatoren waaronder spanningstransformatoren en stroomtransformatoren. Deze transformatoren hebben niet tot doel een belasting te voeden maar een meetsignaal te transformeren naar een meetbare waarde. Zij worden voornamelijk ingezet voor energiemeting en beveiliging van installaties.
- Aardingstransformator die een driefasig net zonder nulpunt kan aarden om zwevende potentialen tegen te gaan.